In diverse regio’s zoeken zorgverleners multidisciplinair de samenwerking met elkaar. Maar samenwerken is niet vanzelfsprekend en ook niet altijd makkelijk. Reos adviseur Hanneke Zandbergen heeft veel ervaring met het adviseren van samenwerkingsinitiatieven. Zo was zij ook betrokken bij de oprichting van het regionale Knooppunt Ketenzorg in Zuid-Holland Noord. Zij geeft 5 factoren voor succesvolle samenwerking in een multidisciplinair georganiseerd netwerk.
1. Draagvlak is essentieel
“Als je regionaal wilt samenwerken met verschillende zorgdisciplines dan is draagvlak essentieel. Het klinkt zo logisch, maar het is absoluut niet gemakkelijk. Samenwerken vergt het opgeven van een deel van je autonomie. Dat is spannend en vergt vertrouwen in elkaar. De eerste stap naar Knooppunt Ketenzorg begon met een werkgroep met daarin een vertegenwoordiger van elke huisartsenorganisatie die de regio op dat moment kende en één vertegenwoordiger van een Geïntegreerd Eerstelijnssamenwerkingsverband (GES). In een latere fase heeft Huisartsenvereniging Rijnland het initiatief ondersteund door het belang van multidisciplinair samenwerken actief uit te dragen naar haar achterban. Zo is gezamenlijk bij de huisartsen draagvlak gecreëerd voor een duurzame multidisciplinaire samenwerking.”
2. Ben aanspreekbaar als (beroeps)groep
“Om als betrouwbare gesprekspartner te worden gezien, is het van belang dat je als partner aanspreekbaar bent en dat andere partijen er op kunnen vertrouwen dat gemaakte afspraken ook door de achterban worden nagekomen. Ofwel: zeg je iets met mandaat – namens een grotere groep – of op eigen titel?”
“Door je als beroepsgroep monodisciplinair te organiseren vorm je een herkenbare groep die met andere partners multidisciplinair afspraken kan maken. Reos begeleidt al meer dan tien jaar bij netwerkvorming. De huisartsen en diëtisten waren bij de start van Knooppunt Ketenzorg al verenigd in een regionaal netwerk. De ontwikkeling van Knooppunt Ketenzorg creëerde bij de apothekers en fysiotherapeuten urgentie om zich ook regionaal te organiseren. Dat hebben zij gedaan met begeleiding van een Reos adviseur. Deze vier netwerken weten elkaar binnen Knooppunt Ketenzorg en daarbuiten nu te vinden. Een mooie basis om samen aan de slag te gaan met het continu verbeteren van de kwaliteit van zorg.”
3. Sluit aan bij het bestaande
“Doel van samenwerken is iets te realiseren wat partijen niet alleen voor elkaar krijgen. In een multidisciplinaire samenwerking moet dan helder zijn wie welk mandaat heeft en aan wie verantwoording wordt afgelegd om continu in contact te blijven met de achterban, hen invloed te geven en daarmee draagvlak te creëren. Daarop is destijds op voorstel van de werkgroep die ik adviseerde, binnen de Huisartsenvereniging Rijnland een ‘commissie Ketenzorg’ ingericht. Doel was de commissie in een bestaande structuur in te bedden in plaats van een nieuwe entiteit te starten.
De focus moest komen te liggen op de inhoud, niet de organisatie. De commissie werd multidisciplinair samengesteld. Bijzonder, omdat daarmee niet-leden en niet-huisartsen een actieve rol kregen binnen de huisartsenvereniging. Hiermee sloten we aan bij een vertrouwde bestaande structuur en behielden de huisartsen hun zeggenschap in de verdere ontwikkeling van de samenwerking met de andere disciplines.”
4. Start vanuit de inhoud; niet vanuit de (organisatie)structuur
“In de eerste twee jaar heeft commissie Ketenzorg de eerste programma’s ontwikkeld, de implementatie daarvan liep en het multidisciplinair werken was mede daardoor al meer gemeengoed geworden. De stap naar een zelfstandige multidisciplinaire organisatie kon toen worden gemaakt. Ik ben ervan overtuigd dat die stap niet in een keer gemaakt had kunnen worden. Nu hadden alle partijen ervaren dat de samenwerking daadwerkelijk wat voor hen opleverde, namelijk door experts uit de regio uitgewerkte eerstelijnszorgprogramma’s en – zeker zo belangrijk - transmurale afspraken met de tweede lijn.”
“Dit laatste maakt ook duidelijk hoe belangrijk het is om vanuit de inhoud te beginnen: mensen willen geen organisatie, ze willen gezamenlijk een dienst of product ontwikkelen. Van daar uit kun je nagaan hoe dat het beste gerealiseerd en georganiseerd kan worden. De inhoud verbindt; de organisatie faciliteert.”
“Statutair is daarom bewust vastgelegd dat Stichting Knooppunt Ketenzorg vier jaar bestaat. Daarmee is een moment ingebouwd om stil te staan bij de meerwaarde van de stichting en zo gewenst nieuwe keuzes te maken.”
5. Geef ruimte om te leren
“Zelden gaat samenwerken van een leien dakje. Het helpt daarom enorm als betrokkenen bereid zijn om bij missers of ongenoegen dit samen te bespreken en te ontdekken hoe het beter kan; te leren. En dat is nadrukkelijk niet alleen aan het bestuur of een stuurgroep. Ook leden van werkgroepen en andere betrokkenen hebben hier een rol in. Ofwel: het is samen werken op inhoud én proces.”