Jan Walburg was tot 2014 directeur van het Trimbos Instituut. Hij ontwikkelde samen Jan Joost Meijs, directeur van Gezondheidscentrum De Roerdomp in Nieuwegein de methodiek Welzijn op recept. Patiënten met psychosociale klachten krijgen van de huisarts een verwijzing naar een welzijnscoach van de gemeente. Deze coach begeleidt naar een activiteit op maat. Vijf jaar later zijn in Nederland diverse pilots gestart. Reos begeleidde bij het opstarten van Welzijn op Recept in Leiden, Noordwijk, Teylingen, Voorschoten, Leiderdorp, Zoeterwoude en Nieuw Vennep. 
    
Gezamenlijk opzetten Welzijn op recept
“Betrek huisartsen en een groep patiënten bij het opzetten van Welzijn op recept”, zegt Jan Walburg. Dat is volgens hem een belangrijke voorwaarde voor succes. In Nieuwegein waren huisartsen actief betrokken bij het kiezen van de welzijnsinterventies. Huisartsen hebben geen verwijstraditie met welzijns- en maatschappelijk werk, zoals met de specialisten in de ziekenhuizen. Welzijn is voor huisartsen een nog tamelijk onbekende wereld. Het gezamenlijk opzetten van een pilot zorgt er voor dat huisartsen het sociaal domein leren kennen. Daardoor weten zij waar naar te verwijzen en krijgen zij vertrouwen in de kennis en vaardigheden van welzijnscoaches. 

Ook de inbreng van patiënten bij de ontwikkeling van (nieuwe) arrangementen is onontbeerlijk. Als een patiënt snapt waarom samen wandelen, koken of koffie drinken hem kan helpen zich beter te voelen, dan is de kans groot dat een interventie gaat aanslaan. Reos begeleidde diverse pilots van Welzijn op recept en herkent dit gegeven. Judith Ruijs, project adviseur Reos: “Patiënten verwachten niet dat een huisarts hen verwijst naar welzijn. Motiveren en uitleggen waarom een activiteit die bij hen past, hen beter helpt dan een pilletje is erg belangrijk.” Reos adviseert gemeenten, welzijnsorganisaties en huisartsenpraktijken bij het opzetten van Welzijn op recept op basis van de ervaring die regionaal en landelijk al is opgedaan.  

Valse start breekt Welzijn op recept op
De andere kant van de medaille geldt ook. “Als huisartsen en patiënten niet worden betrokken bij het opstarten van Welzijn op recept, dan is dat de dood in de pot”, volgens Jan Walburg. Welzijn en zorg blijven dan gescheiden werelden, men spreekt elkaars taal niet en er wordt geen vertrouwen opgebouwd in elkaars capaciteiten. Het ontbreken van communicatie tussen professionals zoals, het motiveren van een patiënt tijdens het spreekuur en een goede verwijzing en terugrapportage tussen de welzijnscoach en de huisarts kunnen het volslagen van de methode opbreken. 

Effecten van Welzijn op recept
Een evaluatie van de pilot in Noordwijk levert op dat Welzijn op recept in Noordwijk in een behoefte voorziet door de eerste positieve ervaringen van 46 deelnemers na nog geen jaar (februari 2016 - januari 2017). De professionals aldaar zien kansen en mogelijkheden om aantal verwijzingen te laten stijgen en samenwerking tussen zorg en welzijn te verbeteren.  

Social prescribing
In Engeland bestaat Welzijn op recept langer onder de term “social prescribing”. Er zijn hier verschillende wetenschappelijke studies gedaan. In juni van dit jaar hebben onderzoekers van de University of Westminster deze studies bestudeerd op effecten op de vraag naar zorg, afname van kosten en (sociale) opbrengsten. Omdat de studies erg verschillen in evaluatiemethoden zijn de uitkomsten niet altijd met elkaar te vergelijken. Hard wetenschappelijk bewijs ontbreekt vooralsnog, maar de studies laten een tendens zien dat de vraag naar zorg en de zorgkosten afnemen.

Welzijn op recept pilots binnenkort landelijk gemeten
Binnenkort worden landelijk de ervaringen uit de pilots gebundeld en gewerkt aan eenduidige methodieken van verwijzing en gespreksvoering. Judith Ruijs, projectadviseur Reos, zal hier aan meewerken vanwege haar kennis en ervaring met het opzetten van diverse pilots. Bovendien willen we bijdragen aan het verspreiden van best cases die anderen inspireren.

In de wijk Leiden Zuid-West in Leiden adviseerde Reos bij het opzetten van Welzijn op recept. Judith Ruijs,  interviewde huisarts Just Eekhof, de heer de Bruin en welzijnswerkers Filiz Delmeci, Jamie Crama en Trudy van Polan over de geslaagde methode aldaar. Bekijk het filmpje

Wilt u in uw wijk of gemeente ook starten met Welzijn of Recept? Neem contact op met Judith Ruijs of bel: 071 5661818.