Op de werkconferentie op 9 mei, georganiseerd door het Alphens Keten Overleg, leidde Machteld Huber de conferentie in met een lezing. Reos was medeorganisator van deze bijeenkomst.
Als je haar uitnodigt, komt Machteld Huber graag uitleggen waar het bij Positieve Gezondheid om gaat. “Ik ben niet met een missie op pad”, zegt ze lachend. Desalniettemin reist ze het hele land door. “Maar Positieve Gezondheid werkt alleen voor mensen die dit echt willen. Het gaat niet om moeten, je kunt het niet opleggen. Er is geen volledig uitgewerkt protocol. Het moet herkenning oproepen en je moet je eigen relatie tot Positieve Gezondheid zien te vinden.”

Routine loslaten
Het je eigen maken van het nieuwe concept van gezondheid en de uitwerking daarvan in de vorm van Positieve Gezondheid, kost tijd. Dat weet Huber. Het door haar ontwikkelde spinnenwebdiagram dat de mate van Positieve Gezondheid zichtbaar maakt, helpt daarbij. “Het is belangrijk dat zorgverleners zelf eerst ervaren hoe moeilijk het is om je voor te nemen iets bij of voor jezelf te veranderen en dat  voornemen vol te houden. Maar dan komt het diep van binnen te zitten. Dat geeft power om het te begrijpen en er goed mee te werken.”

Niet gewend om op hun handen te zitten
Huber vervolgt: “Ik train medewerkers die in de langdurige zorg werken. Het neemt tijd in beslag om die andere houding die Positieve Gezondheid vergt, te oefenen. Zorgverleners zijn gewend om te handelen, niet om op hun handen te zitten. Het betekent routine loslaten, goed luisteren, mensen op weg helpen en weten naar wie of wat je hen kunt verwijzen. Je moet weten welke opties er zijn.”

In eigen leven waarmaken
Klopt het dat zorgverleners bij deze omslag zelf het belangrijkste instrument zijn? “Positieve Gezondheid werkt als zorgprofessionals het in hun eigen leven kunnen waarmaken. Zodat patiënten en cliënten ervaren dat zorgverleners weten waar ze het over hebben. Ik realiseer me dat dit nogal wat betekent. Ik ben er ook niet op uit dat iedereen ermee aan de slag gaat. Er is nu een voorhoede die dat doet, zij zijn de ambassadeurs. Ik zie in het veld veel enthousiasme, dat geeft mij energie.”

Veel meer zeggingskracht
Positieve Gezondheid kan op steeds meer draagvlak rekenen. Huber vertelt dat vier grote zorgverzekeraars het Institute for Positive Health pre-concurrentieel gaan steunen. “VGZ heeft geholpen het scoringsinstrument te ontwikkelen. De andere verzekeraars wilden het niet aan hun verzekerden ter beschikking stellen vanwege het VGZ-logo. Ze zijn overeengekomen dat het logo verdwijnt. Dat vier zorgverzekeraars zich achter het concept scharen, betekent dat Positieve Gezondheid veel meer zeggingskracht krijgt.”

Vorm ‘coalitie of the willing’
Op 9 mei dachten zorgverleners en professionals uit het sociaal domein in Alphen aan den Rijn na over Positieve Gezondheid en hoe zij deze denkwijze kunnen implementeren in de praktijk. Wat is het advies van Huber aan deze zorgprofessionals die willen beginnen met Positieve Gezondheid? “Doe het alleen als je daar echt zin in hebt. Denk na over met wie je dit wilt oppakken en vorm daarmee een ‘coalitie of the willing’. Ga samen bedenken hoe je het wilt invoeren. Je moet dit werkelijk op maat doen. Een blauwdruk bestaat niet, het hangt af van de situatie waarin je zit. Ook belangrijk is om er veel over te communiceren, in lokale kranten bijvoorbeeld of via een eigen website.”

Niet elke patiënt heeft hier zin in
Welke valkuilen ziet Huber? “Professionals die zeggen: ‘Dit doen we al lang zo’. Dat is een manier om te verpakken dat ze geen ruimte zien voor verandering. Houd er rekening mee dat het veel geduld vergt, de organisatie van de zorg en de huidige financiering zijn er niet op ingericht. Dat geldt bijvoorbeeld voor samenwerking met het sociale domein. Je moet elkaar leren kennen en gaan vertrouwen. Een lokale drijvende kracht, een aanjager, dat werkt goed zie ik in de praktijk.”

Motivatie voor vak terug
Positieve Gezondheid invoeren betekent dat er een ander gesprek en proces in de spreekkamer en in de relatie met cliënten ontstaat. “Een huisarts vertelde me dat hij op het punt stond een burn-out te krijgen. Door met Positieve Gezondheid te gaan werken, kreeg hij zijn oorspronkelijke motivatie voor zijn vak terug. Het betekent zicht krijgen op de vraag achter de vraag. Een patiënt wil bijvoorbeeld doorgestuurd worden naar de specialist. Waarom, waar maakt deze patiënt zich zorgen om? Daar gaat het om, daar zou het gesprek over moeten gaan.”
Nederland als gidsland
Uitnodiging uit het buitenland slaat Huber voorlopig af. Ze vertelt dat ze enkele jaren geleden tijdens een bijeenkomst van de World Health Organisation (WHO) in contact kwam met een vrouw en haar vertelde over haar onderzoek naar Positieve Gezondheid. “Deze vrouw reageerde heel enthousiast en vond dat ons land dit verder moet ontwikkelen en straks promoten. Nederland als gidsland, dat spreekt me wel aan.”
(in kader)

Wat is Positieve Gezondheid?
Machteld Huber introduceerde in 2011 een nieuw concept van gezondheid: gezondheid als het vermogen je aan te passen en je eigen regie te voeren, in het licht van de sociale, fysieke en emotionele uitdagingen van het leven. Positieve Gezondheid is een verdere uitwerking van dit concept. 

Huber deed onderzoek om dit concept verder te ontwikkelen en zij vond dat mensen met ervaring met ziekte vinden dat gezondheid te maken heeft met alle levensgebieden. Die brede visie op gezondheid met zes dimensies noemde Huber 'Positieve gezondheid'. De mate van Positieve gezondheid wordt zichtbaar gemaakt in het spinnenwebdiagram.

In het Alphens Keten Overleg werken partners samen om de zorg en ondersteuning beter op elkaar af te stemmen. Naast de gemeente Alphen aan den Rijn en Zorg en Zekerheid nemen ook Alphen op één lijn, de thuiszorgorganisaties Activite, IZO, Vierstroom en Wijdezorg, Plicare, Stichting Gezond Boskoop, de huisartsen van Rijnwoude, de GGD Hollands Midden en Tom in de buurt deel. 

​Auteur:Corina de Feijter