Wethouder Armoede, Inclusie & Volksgezondheid Mariëlle Vavier is ervan doordrongen dat bestaanszekerheid en gezondheid hand in hand gaan. Tijdens haar werk bij Jeugdzorg zag ze onveiligheid in een opvoedingssituatie vaak ontstaan door problemen van ouders. Zij kampten bijvoorbeeld met (financiële) stress, mentale of sociale problemen. 

Vavier licht toe: “Als een kind in zo’n situatie wordt geboren, staat het meteen op achterstand. Woon je dan ook nog eens in een wijk waar veel meer mensen in bestaansonzekerheid leven, is het heel moeilijk om daaruit te komen.” Dat blijkt wel uit de Haagse cijfers. Juist in wijken met de laagste levensverwachting - mannen leven 9 jaar korter, vrouwen 10 jaar – kampen mensen met financiële stress. “Armoede gaat op sommige plekken over van generatie op generatie. Dat moet stoppen.”

Kracht van bewoners

Een van die wijken is Laak, een stadsdeel dat onder de wethouder valt en zij goed kent. Wekelijkse bezoeken van professionals en buurtinitiatieven laten haar grote betrokkenheid zien. “Er is veel kracht, bewoners hebben goede ideeën. Veel actieve bewoners werken samen met informele en formele netwerken en spelen een belangrijke en verbindende rol in de wijk.” Reden om juist met die betrokken bewoners zélf initiatieven te willen vormgeven, in nauwe afstemming met professionals.

De Haagse Preventieaanpak vormt hiervoor een kapstok en maakt per levensfase een analyse van mogelijke problemen. Door tijdige en passende ondersteuning, lopen zaken niet uit de hand en willen we de keten van problemen doorbreken. Zo pakt de zogenaamde wijkpreventieaanpak problemen aan op het gebied van bestaanszekerheid, kansenongelijkheid en gezondheid, in samenhang en op wijkniveau.

Bewoners spelen hierin een centrale rol, zodat hulp en ondersteuning aansluit bij de lokale vraag en wat er al is. Ook gaat de gemeente kinderen langer volgen, zowel medisch als met welzijnswerk.

Gigantische cultuuromslag

Vavier noemt de aanpak een “gigantische cultuuromslag”, van zorg bij individuele problemen naar een systeemaanpak. Dat vraagt wat van professionals. “Het is belangrijk dat organisaties elkaar goed weten te vinden en professionals kijken naar het totaalplaatje. Dat vraagt om een brede blik van professionals, en dus niet alleen vanuit ‘welzijn’, ‘financiën’ of ‘gezondheid’.”

In de praktijk ziet ze dit al veel terug: “Bijna alle professionals die ik spreek, kijken breder dan hun eigen stukje. Ze zien wat er nodig is en willen daaraan bijdragen, zeker in die wijken waar omstandigheden moeilijker zijn.” Ze noemt de rol van huisartsen voor een wijk erg belangrijk, maar ook die van apothekers, als “de enige zorgorganisatie waar je zonder afspraak binnen kan lopen”. Vavier: “Ik zie hoe apothekers mensen doorverwijzen naar bijvoorbeeld Helpdesk Geldzaken of andere sociale ondersteuning. Dat werkt.”

De praktijk wil wel

Een ander mooi voorbeeld: Cijfers lieten zien dat in sommige wijken jonge kinderen vaak niet naar de tandarts gingen. Hun ouders wisten niet altijd dat dit gratis was. Reden om vanuit de jeugdtandzorg actief een lijntje te leggen met het Centrum voor Jeugd en Gezin om ouders actief te wijzen op de mogelijkheden. Dat leverde veel op. Vorig jaar gingen maar liefst 6000 kinderen meer naar de tandarts. “Zulke ogenschijnlijke ‘simpele’ ideeën uit de praktijk, kunnen dus een groot effect hebben. Daarom moeten we juist die uitvoering ondersteunen en versterken,” stelt Vavier.

Volgens Vavier maken deze ontwikkelingen duidelijk dat de praktijk oog heeft voor wat er nodig is en wil samenwerken. Ze stelt: “Het is de uitdaging om deze cultuuromslag ook voor elkaar te krijgen bij ‘de hogere laag’: landelijk beleid, verzekeraars, bestuurders. Daarbij gaat het om vragen als: Hoe financieren we samenwerking? Hoe kijken we naar marktwerking in de zorg? Hoe versterken we het sociaal domein? Er is nog veel meer mogelijk om deze visie sterker neer te zetten.”

Lange adem

Ondertussen is met de Haagse Preventieaanpak de koers in de stad voorlopig bepaald. Een richting die vraagt om een lange adem, zonder snelle resultaten. Politiek gezien niet het makkelijkste, want de vraag is vooral om snelle resultaten, beaamt Vavier. Maar ze gelooft in deze weg: “We staan nog maar aan het begin, er is nog heel veel mogelijk. Daarom trekken we er twintig jaar voor uit, zodat we het samen met onze bewoners en professionals echt anders kunnen gaan doen.”