“Petje af”. Boy benadrukt het met klem als hij praat over de realiteit van eerstelijns zorgprofessionals. Hij weet dat het in de spreekkamers om veel meer gaat dan gezondheidsklachten. “Schulden, armoede, bestaansonzekerheid. Allemaal problemen waar de dokter niet echt iets aan kan doen. Die kun je niet in 5 tot 10 minuten bespreken, laat staan oplossen.”

Boy noemt die problemen allemaal symptomen van de maatschappelijke kloof. Tussen diegenen die wel meedoen, en diegenen die aan de zijlijn staan. Vanwege armoede, eenzaamheid, mentale problemen. Een kloof die niet nieuw is en niet zomaar is ontstaan. “Het is een gevolg van jarenlang beleid, van wetgeving en met wantrouwen kijken naar mensen die hulp nodig hebben,” stelt Boy. “Heel veel professionals, met alle goede bedoelingen en vol inzet, vooral bezig met bestrijden van symptomen.”

Wirwar van aanbod

Ja, bestaansonzekerheid en ‘de kloof’ zijn nu veel besproken thema’s, ook door politici en beleidsmakers. Maar dat heeft geen effect op het wantrouwen, de boosheid en de frustratie van de mensen in een kwetsbare situatie, zoals armoede. “Daaronder zit verdriet,” stelt Boy. “Armoede gaat over rouw. Over verlies en niet meer mee kunnen doen. Over in de rij staan, je hand op moeten houden. Niet zelfredzaam zijn en eigenwaarde.”

Hij wijst naar een stapel folders die al het aanbod laten zien. Van de voedselbank tot hulp bij administratie of de helpdesk geldzaken. Veel hulp, zou je denken, maar de wirwar van namen, van logo’s, van loketten maakt het niet overzichtelijker. “Dit laat ook zien hoe armoede een verdienmodel is geworden, waarin we allemaal onze eigen oplossing willen aandragen,” stelt Boy. “Nog een website, nog een loket, nog een projectgroep of interventie. Maar waarom kijken we niet dieper naar de oorzaken die eronder liggen? Waarom durven we geen radicalere keuzes te maken?”

Schoenen van een ander

Die vraag hoopt hij aan te zwengelen tijdens trainingen onder de noemer Onzichtbaar Den Haag, gegeven door een team ervaringsdeskundigen. Mensen die weten hoe het voelt om je hand op te moeten houden bij de voedselbank of om bij drie verschillende loketten je pijnlijke verhaal te vertellen. “Zo verplaatsen onze trainees, van gemeenten, ministeries of andere professionals, zich in de schoenen van de ander. Ook van die alleenstaande moeder die moet kiezen of ze boodschappen doet of een rekening betaalt”, vertelt Boy.

“Het is belangrijk dat beleidsmakers en professionals, maar ook onderzoekers, die leefwereld niet alleen kennen uit kille cijfers, maar op gevoelsniveau. We vertellen geen feitelijk verhaal, maar laten je een ervaring meemaken”, licht Boy toe. Een vraag die altijd aan de orde komt, en confronterend kan zijn: Ben je onderdeel van het probleem of onderdeel van de oplossing? Boy: “Mensen wijzen vaak naar ‘het systeem’, maar daar hebben we allemaal een rol in. Alleen de vraag is: durven we die te pakken? Dat is best spannend, want het vraagt om kritisch kijken naar wat we nu doen.”

Oude patronen

Boy startte een kleine tien jaar geleden met ontwikkeling van de trainingen, waarmee hij naar eigen zeggen ‘het systeem op een liefdevolle en confronterende manier in de war wil gooien.’  Ervaring putte hij uit jaren als sociaal werker en docent. “Als sociaal werker zag ik wat het met mensen doet om schulden te hebben, om arm te zijn. Als docent zag ik hoe studenten leerden uit een boek. Met mijn oud-cliënten haalde ik ervaring de klas in. Daar zag ik hele mooie dingen ontstaan. Een cliënt werd docent. Studenten werden professionals.”

Inmiddels is veel meer aandacht gekomen voor de kracht van de ervaring. Maar structurele verandering ziet Boy nog niet. “Om die inzichten en bewustwording te vertalen naar de praktijk, moeten we zaken echt anders gaan doen. Als we elke keer weer teruggaan in de waan van de dag, - met onze regels, structuur, gebrek aan tijd en bevoegdheden -   vallen we terug in oude patronen. Daarin willen we allemaal onze eigen oplossingen laten zien, zonder echt te kijken naar diepere oorzaken en ons eigen aandeel.”

Beweging brengen

Hij hoopt dat mensen na het volgen en van een training hier kritisch, maar met compassie, naar durven kijken. Zonder te veroordelen. “Niemand heeft schuld. We zitten samen in een systeem dat ons overweldigt. Maar daar kunnen we iets aan doen! We hoeven niet allemaal ons eigen aanbod te creëren en aan symptoombestrijding te doen. We hoeven elkaar niet te wantrouwen. We kunnen naar het grote plaatje kijken zonder angst voor complexiteit. We komen er heel graag ons bed voor uit om mensen met onze verhalen in beweging te brengen.”

Meer weten over Den Haag Onzichtbaar? Kijk hier.