Vanuit het ROS-netwerk is Zelfzorg Ondersteund samenwerkingspartner van Reos. Adviseur John Hoenen is consulent zelfmanagement voor zorggroepen van Reos.

Intake
Elk Scan & Plan-traject begint met een intakegesprek. Hoenen: “Daarin halen we naar boven wat de zorggroep al heeft gedaan en uitgeprobeerd op het gebied van zelfmanagement. Soms is dat al vrij veel, en is het vooral een kwestie van bedenken hoe je dat verder uitrolt en inbedt. Soms ook blijkt er sprake van teleurstelling rondom dit thema. Dan heeft men heeft naar eigen zeggen al veel gepoogd en geëxperimenteerd, maar is er weinig structureel bereikt. Die teleurstelling moet je eerst boven tafel krijgen, voordat je verder kunt en mensen aan de slag kunnen in de overtuiging dat het dit keer met deze aanpak wel kan gaan lukken."

Leren van verschillen
Na de intake volgen twee begeleide bijeenkomsten met een aantal hoofdrolspelers binnen een zorggroep. Hoenen vervolgt: “Hierbij zijn in ieder geval de kaderartsen aanwezig, en praktijkondersteuners, en verschillende mensen van de zorggroep. Ook is het van belang dat er een patiëntenvertegenwoordiger aan de bijeenkomsten
deelneemt.”

Tijdens deze bijeenkomsten worden allereerst uitgebreid ervaringen met zelfzorgondersteuning uitgewisseld, of die nou zorggroepbreed zijn opgedaan of binnen één eerstelijnspraktijk. “We vragen deelnemers te vertellen hoe dat uitpakte, wat het vroeg van betrokkenen, waarmee patiënten zich geholpen voelden. De uitwisseling hierover is cruciaal, omdat dit aangeeft waar binnen deze specifieke zorggroep de behoeften, kansen en knelpunten liggen. Bovendien bied je zo ruimte voor verschillen. Want je moet voorkomen dat zorggroepen alle zorgaanbieders in
hun samenwerkingsverband over één kam gaan scheren. Er is geen blauwdruk die iedereen past. Ondersteunde zelfzorg is echt een kwestie van maatwerk leveren. Dus moet je als zorggroep onderscheid durven maken tussen praktijken. De ene huisartsenpraktijk heeft zelfzorg al een stuk beter op de rit dan de andere, en wat bij de een werkt kan bij de ander niet aanslaan. Dat hangt af van de grootte van de praktijk, van de cultuur. Het is zaak daar oog voor te hebben en te faciliteren dat wordt geleerd van verschillen. Dan pas is er ruimte voor innovatie.”

Integrale blik op instrumenten
Vervolgens wordt de blik gericht op de instrumenten en hulpmiddelen die de zorggroep wil gaan inzetten om zelfmanagement vorm te geven. Hoenen: ‘Wat je ziet is dat men vaak de neiging heeft om in te zetten op één middel, bij voorkeur een digitale tool. Als consulenten proberen wij dan over te brengen dat vaak iets veel
integralers nodig is. ICT alleen brengt geen verandering. Zelfmanagement vraagt ook om een cultuurverandering. Een goed platform is één, maar werkt alleen als je ondersteunde zelfzorg ook kunt zien als een houdingskwestie. Als zorgverleners onderkennen dat het hun relatie met de patiënt verandert, dat ze meer een coach worden dan iemand die zegt hoe het moet. Dat vraagt ook om andere vaardigheden.”

Tijdens het Scan & Plan-proces wordt zo toegewerkt naar een samenhangend pakket van veranderplannen. "De insteek daarbij is steeds dat we verbeterbeleid willen stimuleren dat dicht bij de praktijk staat waarin mensen al werken. We gaan als consulenten niet van buitenaf dingen opleggen, maar delen wel kennis over
instrumenten en aanpak die bewezen effectief is. In de instrumentenkiezer op de ZO-site staan wel 120 verschillende hulpmiddelen. Je kunt daaruit alleen maar een keuze maken als je weet waar je staat en waar je heen wilt. Als consulenten Scan & Plan begeleiden wij dat denkproces.”

Bent u nieuwsgiering naar een Scan&Plan-traject? Neem contact op met John Hoenen. 

Deze tekst is overgenomen uit een deel van het artikel Ondersteuning van zelfmanagement loont, uit het tijdschrift Bijblijven M-en e-health, uitgave augustus 2016, pagina 371-373. Lees het gehele artikel Ondersteuning van zelfmanagement loont (PDF).