Gemeenten zijn een steeds belangrijkere partner voor de eerste lijn en andersom. Afstemming op gebieden als jeugdzorg, WMO en welzijn is nodig willen professionals de inwoners verder kunnen helpen. In veel gevallen verwijst de huisarts naar het sociaal team van de gemeente. Corine Dijkstra, wethouder Zorg en Welzijn, vertelt hoe de samenwerking met de eerste lijn is begonnen: “We hebben de samenwerking in eerste instantie vooral praktisch ingestoken. Een goede verbinding met elkaar is nodig om een zo passend en volledig mogelijke aanbod te kunnen doen. We investeren bijvoorbeeld blijvend in de sociale teams; aanspreekpunt voor bijvoorbeeld huisartsen bij sociale problematiek.”

Regelmatig overleg verschillende disciplines
De verschillende disciplines: huisartsenpraktijk, wijkverpleegkundige en een medewerker van het sociaal team overleggen regelmatig over patiënten in Gouda Oost. “Ik hoor positieve verhalen van huisartsen daarover. Vooral het onderling sparren en de snelle terugkoppeling wordt gewaardeerd. Succesfactor is dat men niet verwijst naar een anoniem loket, maar dat men elkaar kent”, vertelt Lex van Wijngaarden, directeur-bestuurder van Gezondheidscentrum Goverwelle. De wijkverpleegkundige coördineert dit overleg. 

Fysieke nabijheid niet onderschatten
“We hebben ook afspraken gemaakt met het sociaal team voor ons gezondheidscentrum. Mijn wens zou zijn dat de fysieke afstand beperkt wordt, ik zie het liefst het sociaal team in het gezondheidscentrum. Zo loop je makkelijker bij elkaar binnen en wordt de verwijzing makkelijker. Bijvoorbeeld bij sociaal-emotionele vraagstukken, zoals eenzaamheid, ligt het gevoelig om te verwijzen. Dan wil je eigenlijk degene naar wie je verwijst ook kennen. Fysieke nabijheid moet je niet onderschatten.”

“Wederzijds vertrouwen is nodig om naar elkaar te kunnen verwijzen en tot samenwerkingsafspraken komen”, zegt Reos programma adviseur Maaike van Weering.

Elkaars wereld leren kennen
Om goed te kunnen samenwerken is het elkaar kennen en in gesprek zijn belangrijk zegt ook wethouder Dijkstra: “In 2014 hebben we een convenant gesloten met de eerste lijn over jeugdzorg. Dit beleidskader schept een basis, daarna kunnen afspraken uitgewerkt worden en hiervoor zijn zowel het sociaal domein als het medisch domein nodig. Huisartsen hebben daarbij bijvoorbeeld weer andere richtlijnen dan het sociaal team of de jeugdgezondheidzorg. Het verkennen van deze richtlijnen vormt de basis van elkaar leren kennen. Juist daardoor kom je erachter dat partijen een ander beeld hebben van de beste keten voor bijvoorbeeld een kind in de jeugdzorg. Dit proces gaf een groot leereffect om elkaars wereld te leren kennen, begrip voor elkaar te hebben en gezamenlijk de juiste zorg en ondersteuning in kaart te brengen.”

Het begint met een gezamenlijke opgave
Maaike van Weering, programma adviseur Reos, specifiek voor samenwerking tussen de eerste lijn en het sociaal domein: “Het begint met een gezamenlijke opgave en dat is de gezondheid en het welbevinden van de inwoner. Het voorkomen en tegengaan van gezondheidsachterstanden raakt zowel de eerste lijn als het sociaal domein. Het bepalen van een gezamenlijke urgentie en ambitie is hierin van belang. Hiervoor is het nodig elkaar te leren kennen, elkaars taal te leren spreken en cultuurverschillen te overbruggen. Weten welk aanbod er is en hoe men elkaar kan vinden. Wederzijds vertrouwen is nodig om naar elkaar te kunnen verwijzen en tot samenwerkingsafspraken komen.”

Adviserende en verbindende rol bij samenwerking
Reos biedt hierin als onafhankelijke partij een adviserende en verbindende rol. Maaike: “Reos kent de eerste lijn en het sociaal domein en weet hoe zij partijen bij elkaar kan brengen. Om gezamenlijk tot een gedeelde strategie en visie te komen bijvoorbeeld. Of tot een aanpak rondom bijvoorbeeld positieve gezondheid. Maar ook adviseren we bij netwerkvorming of het opzetten van een bestuurlijk overleg tussen de eerstelijnszorgaanbieders en gemeenten waaronder het sociaal domein. Als de fase van strategievorming succesvol doorlopen is, bieden we proces- en projectmanagement bij het opzetten en implementeren van projecten, ketenaanbod en samenwerkingsstructuren.” 

Bestuurlijk afspraken maken
Naast afspraken op uitvoeringsniveau wil de gemeente Gouda ook bestuurlijk afspraken maken met de eerste lijn. Corine Dijkstra: “Die zijn nodig, juist om de uitvoering zo goed mogelijk te laten verlopen.” Lex van Wijngaarden deelt die wens van de gemeente. “Gezondheidszorg en welzijn liggen in elkaars verlengde. Je hebt met elkaar te maken. Het grootste deel van de dagelijkse werkzaamheden verricht een zorgverlener in de wijk. In bijzondere gevallen verwijst die naar het sociaal team. Maar vraagstukken die spelen in meerdere wijken kunnen op gemeentelijk niveau opgepakt worden.”


Gesprekspartner met mandaat
Lex van Wijngaarden is trekker van het Gouds Overleg Gezondheidscentra, een stichting van vijf huisartsencoöperaties met daarin een vertegenwoordiging van 65% van de huisartsen. Van Wijngaarden: “Om een goede gesprekspartner te zijn met mandaat heb je eigenlijk alle huisartsen en andere zorgverleners uit Gouda nodig. Vanuit het perspectief van de eerste lijn verkennen we met Reos de mogelijkheden om een platform op te richten waarin de gehele lokale eerstelijnszorg inclusief alle huisartsen vertegenwoordigd zijn. Van hieruit kunnen we bijvoorbeeld een gesprekspartner afvaardigen voor onder andere de gemeente om thema’s op bestuurlijk niveau af te stemmen.” Dat Gezondheidscentrum Goverwelle hecht aan samenwerking met het sociaal domein staat als een paal boven water. Ook als Lex van wijngaarden binnenkort met pensioen gaat en wordt opgevolgd door Rinus van Bergeijk.

Positieve Gezondheid verbindt medisch en sociaal domein
Het gedachtegoed positieve gezondheid heeft beide domeinen, en meer, in zich. Corine Dijkstra: “Als je kijkt naar gezondheid en welke leefgebieden er allemaal voor nodig zijn dan heb je een meer intrinsieke motivatie om elkaar op te zoeken. Dat zie ik ook bij mensen die ouder worden en langer thuis wonen. Daar is nog een wereld te winnen, onder andere tussen eerste lijn, gemeenten en welzijnsorganisaties.” “Positieve gezondheid is een goede kapstok om het medische domein en het sociaal domein aan elkaar te knopen”, vindt Lex van Wijngaarden. “Huisartsen moeten hun sociale kaart kennen. Ik zie huisartsen die oog hebben voor de sociale aspecten en graag willen verwijzen. Ik denk dat de routes voor verwijzen nog gemakkelijker gemaakt kunnen worden mede vanwege de tijdsdruk waarmee de huisarts te maken heeft.”    

Wat Reos voor u kan betekenen
Heeft u vragen over samenwerking met de eerstelijnszorg in uw gemeente of andersom? Wilt u weten wat Reos hierin kan betekenen? Neem contact op met Maaike van Weering, programma adviseur van Reos of bel met 071 5661818 of lees het Programma Zorg, welzijn en preventie in de wijk en wat Reos voor u kan betekenen.