Het lijkt zo simpel: zorgprofessionals pakken een meer proactieve rol gericht op het stimuleren van de (positieve) gezondheid van hun patiënten. Professionals in het sociaal domein werken actief met hen samen aan preventie rond sociaal-psychische en leefstijl problematiek. En gemeenten en zorgverzekeraars faciliteren deze ontwikkeling vanuit onderling afgestemd beleid en inkoop.

Hoe herkenbaar ook ‘op papier’, de praktijk heeft nog een weg te gaan. Dat heeft niet alleen te maken met de omslag die zij als professionals en financiers moeten maken in het aanpassen van bestaande patronen en werkwijzen. Juist ook hun patiënten, cliënten of bezoekers - ofwel wijkbewoners - zijn vertrouwd met hun eigen patronen: leefstijl, contacten, activiteiten, evenals de vertrouwde gang naar ‘de dokter’ als het niet goed met ze gaat, óf juist het ontlopen daarvan. Het zijn net mensen, zoals u en ik. Met hun gewoonten, zorgen en mogelijkheden.

Het betrekken van wijkbewoners voelt soms ongemakkelijk
Bij verbeterprojecten gaan organisaties, zoals een gezondheidscentrum, de welzijnsorganisatie en het sociaal wijkteam, vaak met de beste intenties samen aan de slag. Dat is meestal al een hele klus. In de complexiteit van deze samenwerking worden de wijkbewoners snel vergeten. Of het betrekken van wijkbewoners wordt als ongemakkelijk gevoeld. Vanwege overigens begrijpelijke redenen: nog meer belangen en meningen, de zorg om onrealistische verwachtingen te scheppen of zorgen over ‘de juiste’ samenstelling van de groep bewoners. En zo worden bewoners vaak de laatsten in de rij van verbeteraars. Achteraf mogen ze teruggeven wat ze er van vinden. Dat vind ik jammer.

Wijkbewoners zijn zoals u en ik 
De sleutel is dat wijkbewoners mensen zijn, zoals u en ik, met ieder zijn eigen kennis en ervaring. Hen gelijkwaardig betrekken vergt inspanning en maakt tegelijkertijd veel positieve energie vrij. Dat ervaar ik nu aan den lijve als programmamanager in de wijk Stevenshof in Leiden. Daar zijn bewoners en zorg- en welzijnsprofessionals ruim een jaar met elkaar in gesprek om samen te benoemen welke problemen/zorgen zij ervaren in de wijk (zoals eenzaamheid, informatievoorziening in de wijk of sociale omgangsvormen) en hoe zij dit het beste en vooral samen willen oppakken. 

Gelijkwaardigheid gaat voor mij over de waardering van ieders ideeën en wederzijds begrip voor elkaars ‘wensen, zorgen en mogelijkheden’. Niet alleen van professionals naar bewoner; óók andersom. Het is prima uit te leggen dat - na een inhoudelijke verkenning - keuzemogelijkheden worden afgebakend. Tegelijkertijd moeten er wél keuzemogelijkheden zijn én moeten alle betrokkenen bereid zijn om iedere keuze daadwerkelijk op te volgen. Het moet geen ‘Oekraïne referendum’ worden, waarbij de regering buikpijn kreeg van de uitslag.

Afsluiting
Het samen optrekken brengt een grote verantwoordelijkheid met zich mee: namelijk opvolgen! Houd de bewoners aangesloten door hen telkens te informeren, feedback te vragen en vooral: mee te laten doen. Een wijkaanpak die na een energieke start doodbloed is funest voor het vertrouwen en de welwillendheid van betrokkenen om op een later moment weer mee te denken. 

Daarom kan een wijkaanpak ook geen ‘project’ zijn. In de Stevenshof is de ambitie dan ook om de samenwerking van bewoners en organisaties in de wijk voort te zetten. 

Zo krijgen bewoners de plek die zij verdienen: die van waardevolle partner.