Het doel van de zorgpaden en het MDO is dat er naast de reguliere zorg meer aandacht is voor bijvoorbeeld (licht) verstandelijke beperking, laaggeletterdheid en middelengebruik. De uiteindelijke doelstelling is een gezonde start van het ongeboren kind en goede begeleiding van de moeder. Reos coördineerde het inhoudelijk deel van de kick-off bijeenkomst van de zorgpaden. Wat is de meerwaarde van de nieuwe werkwijze voor kwetsbare zwangeren? We vroegen het aan de zorgverleners die er dicht bij betrokken zijn.

Marjolijn de Vries, gynaecoloog
Voorzitter werkgroep namens Alrijne

“De negatieve gevolgen van kwetsbaarheid bij zwangeren voor het nog ongeboren kind zijn vaak te voorkomen. De zorgpaden moeten ons helpen bij de preventie van schade aan de nu nog ongeboren kinderen. Belangrijk hierbij is  bewustwording, signalering én inzet van alle betrokken hulpverleners”. 

Een voorbeeld: landelijk worden jaarlijks minimaal 8.500 foetussen blootgesteld aan alcohol, regionaal zo’n 200. Dit leidt tot beperkingen in de (mentale) ontwikkeling, verhoogd risico op vroeggeboorte en miskraam. Elk jaar worden er 535 kinderen geboren met het foetaal alcohol syndroom. Ter vergelijking: er worden 275 kinderen met down geboren per jaar en daar wordt veel ingezet op counseling en prenatale screening.

Petra de Wit, aandachtsfunctionaris kindermishandeling en huiselijk geweld
Werkgroeplid namens Alrijne

Een vrouw komt heel wat zorgverleners tegen in de periode dat ze zwanger is. Soms ontvangt een vrouw voor de zwangerschap al zorg of begeleiding. Ieder van de zorg- en hulpverleners heeft een stukje informatie, een eigen expertise en een beperkte rol ten opzichte van de cliënt. Naarmate er meer kwetsbaarheid of meer zorg en begeleiding is, raakt de hulpverlening al gauw versnipperd. In het zorgpad voor kwetsbare zwangeren wordt daarom de nadruk gelegd op het aanstellen van een casemanager. 

Petra de Wit: “In het zorgpad wordt beschreven wat de rol van casemanager inhoudt. Zorgverleners kunnen onderling afstemmen wie deze rol het beste kan vervullen. In het MDO kunnen hierover afspraken worden gemaakt en maar ook kan de zorg daar inhoudelijk met elkaar worden afgestemd en kunnen professionals van elkaars expertise gebruikmaken”. 

Julia Arkenbout, maatschappelijk werker
Werkgroeplid namens maatschappelijk werk Alrijne

Eén van de aanpassingen die Alrijne heeft gedaan, is dat het maatschappelijk werk van het ziekenhuis nu structureel bij de afdeling gynaecologie betrokken is. Ook is het maatschappelijk werk onderdeel van het MDO. Julia Arkenbout: “Wij krijgen steeds meer verwijzingen omdat er steeds beter gesignaleerd wordt. Bij mensen met diverse problematiek merk je als professional dat je de andere deskundigheid ook nodig hebt om tot optimale zorg- of hulpverlening te komen. In een MDO kies je samen een koers en dat is belangrijk”. 

Annemieke Huising, eerstelijns verloskundige
Lid werkgroep vanuit de verloskundigencoöperatie Leiden en omstreken (LEO)

De zorgpaden zijn ontwikkeld door en voor de twee verloskundig samenwerkingsverbanden (VSV’s) Leiderdorp en Leiden. Daarmee is de zorg voor kwetsbare zwangeren in de regio Zuid-Holland Noord uniform. Vooral voor de partijen buiten het ziekenhuis die bij de cliënt betrokken zijn, is dat prettig. Annemieke: “Eerstelijns verloskundigen maar ook de jeugdgezondheidszorg en de kraamzorg hebben soms te maken met meerdere ziekenhuizen. Duidelijkheid is belangrijk om goed te kunnen samenwerken. Dat de zorg voor kwetsbare zwangeren uniform is in de regio door de zorgpaden, helpt daarbij”.

Jaqueline Zwetsloot, teamcoach kraamzorg
Lid werkgroep vanuit de kraamzorg

Jacqueline Zwetsloot is lid van de werkgroep kwetsbare zwangeren en het MDO namens de kraamzorg. Jacqueline: “Als we een aanmelding krijgen van een zwangere vrouw die (mogelijk) kwetsbaar is, dan is het belangrijk dat er een huisbezoek wordt gedaan. Bij meerkind-gezinnen wordt niet standaard een huisbezoek afgenomen. Dit is afhankelijk van de zorgverzekering en de indicatie voor huisbezoek. Signalen van andere zorgverleners kunnen aanleiding zijn om een huisbezoek te doen. In een huisbezoek en tijdens de kraamtijd kan een kraamverzorgende veel signaleren. Deze informatie is belangrijk voor goede, passende zorg en een goede overdracht van de cliënt na de kraamtijd. Het basiszorgpad voor kwetsbare zwangeren is een goed hulpmiddel om met alle zorgverleners rondom de cliënt optimale zorg te bieden.” 

Vindplaats zorgpaden
De ontwikkelde zorgpaden voor kwetsbare zwangeren zijn online voor iedereen te vinden (registreren wel noodzakelijk). In het ‘basiszorgpad kwetsbare zwangeren’ is de algemene werkwijze met betrekking tot het MDO en de casemanager te vinden. De andere zorgpaden beschrijven informatie en werkwijzen met betrekking specifieke thema’s. 

Wat kunnen we voor ú betekenen?
Reos verbindt diverse partijen met elkaar om gezamenlijke afspraken te maken over betere zorg en ondersteuning. Met als doel: optimale zorg voor moeder en kind. We zijn er voor beleidsmakers bestuurders en andere partijen in de geboortezorg.

Wilt u ook werk maken van de implementatie van integrale geboortezorg? En wenst u daarbij advies en ondersteuning van een onafhankelijke en neutrale derde die boven de partijen staat? Neem voor meer informatie contact op met de Reos-adviseurs Annemarie van der Stee of Neline van Toor.

Lees meer over de rol van Reos bij het maken van de regionale zorgpaden voor kwetsbare zwangeren.