Frank Zuure, huisarts bij en voorzitter van de Geïntegreerde Eerstelijns Zorg De Florijn in Leiderdorp vindt het noodzakelijk om zich als zorgprofessional bezig te houden met zelfmanagement. “Demografisch gezien krijgen we op termijn steeds meer mensen met een chronische aandoening. Op den duur hebben we niet genoeg professionals om hen te helpen. Tegelijkertijd is het een positieve ontwikkeling als mensen bewust bezig zijn met hun eigen leefstijl; met wat zij zelf kunnen doen aan hun chronische ziekte.”
Individueel zorgplan
De Florijn was al langer bezig met stimuleren dat mensen zelf de regie nemen over het leven met hun aandoening. Elly Winkler, praktijkverpleegkundige: “We boden al cursussen aan waarin mensen met diabetes bewust werden gemaakt dat zij zelf doelen konden stellen om zo hun gezondheidssituatie te verbeteren. Toen we aan de slag gingen met het individueel zorgplan hadden we behoefte aan scholing. Hoe konden we het individueel zorgplan (IZP) het beste aanreiken aan mensen? En hoe moesten zij er mee gaan werken? Frank: “Aanvankelijk had ik mijn twijfels om aan dit zelfmanagement-scholingstraject te beginnen. Gingen we nu iets uitvinden voor drie mensen die er baat bij zouden kunnen hebben en hierin investeren? Maar gaandeweg ben ik het nut er van gaan inzien. Reos was voor ons een logische partij om het Leertraject Zelfmanagement mee uit te voeren. We deden als samenwerkingsverband al zaken met Reos en waarom zouden we het elders halen als het dichtbij ook kan?”
Diabetes
Iemand verandert zijn mentaliteit niet van de één op de andere dag. Het is een proces en sommige mensen zullen nooit zelf doelen stellen en werken aan een betere gezondheid. Maar soms zijn er ook pareltjes waar te nemen. Elly Winkler: “Er kwam een jonge man bij mij op het spreekuur, bij hem was diabetes geconstateerd. Toen ik aangaf dat hij hier zelf iets aan kon veranderen, is hij gaan sporten en samen met zijn vrouw gaan letten op zijn voeding. Bij een van de volgende consulten was de diabetes verdwenen! In het najaar organiseren we een diabetesdag. We denken erover om op die dag patiënten uit te nodigen die hun ervaringsverhaal toelichten. Want juist die verhalen geven anderen inspiratie.”
Peercoaching
De Florijn deed eerst een nulmeting om zien in hoeverre zij al zelfmanagementondersteuning toepasten. Een werkgroep werd begeleid door Reos bij het maken van een plan van aanpak om zelfmanagementondersteuning blijvend toe te passen in het dagelijkse werk. Daarna volgden zij drie scholingen; één met een patiënt aan het woord, één over het gebruik van het individueel zorgplan en één over hoe zelfmanagementondersteuning te implementeren als team. Elly Winkler: “Heel nuttig vond ik het om met mijn collega’s te sparren. We werden door Reos gestimuleerd om elkaar praktijkvoorbeelden te geven, daardoor ging het geven van ondersteuning bij zelfmanagement steeds meer leven.” Het samenwerkingsverband is nu gestart met peercoaching; de praktijkverpleegkundige, diëtist en de fysiotherapeut filmden gedurende een maand dezelfde persoon met diens goedkeuring op een consult. Elly Winkler: “Binnenkort evalueren we als zorgprofessionals de filmopnamen met een externe coach. Peercoaching is een methode om dat wat je in de scholing hebt geleerd, ook in de praktijk toe te passen.”
Iemand verandert zijn mentaliteit niet van de één op de andere dag.
Zelfmanagementgedachte
Frank Zuure: “Adviseurs Ellen Binnema en Eva van Steenbergen hebben met de scholing een goede basis gelegd om meer vanuit de zelfmanagementgedachte te gaan werken. Ik ben mij nog bewuster van mijn rol richting mensen. Sommige mensen met een chronische ziekte hebben het gevoel al heel veel te doen. Het helpt dan niet om te zeggen dat zij ook moeten stoppen met roken. Maar, zij willen wel oud worden zonder complicaties. Dan vraag ik: wat zou u er aan kunnen doen om die leeftijd te bereiken zonder complicaties? Dan gaan de radertjes draaien bij die persoon. Om goed ondersteuning bij zelfmanagement toe te passen moet je als zorgprofessional anders leren denken en doen. Niet adviseren, maar coachen.”
Nieuwe aanpak
Dat mensen met een chronische ziekte ook anders moeten leren denken en doen is duidelijk maar dat gaat niet vanzelf. Elly Winkler: “Een vrouw reageerde afwijzend op mijn nieuwe aanpak in het consult. Toen ik deze praktijkcasus inbracht in de scholing als een mislukte poging was ik verrast te horen dat Ellen Binnema juist zei: ‘Dat heb je juist goed gedaan. De afwijzende reactie kwam voort uit het feit dat ik het ‘anders’ deed. Ik daagde haar uit zelf het heft in handen te nemen en in actie te komen. Dat was zij niet gewend!”
In Geïntegreerde Eerstelijns Zorg (GEZ) de Florijn in Leiderdorp werken apotheek, fysiotherapie, diëtist en huisartsenpraktijk aan zorg op maat voor mensen met een chronische aandoening zoals bijvoorbeeld Diabetes Mellitus type 2 of COPD.