Suzan van der Pas, lector Sociale Innovatie bij Hogeschool Leiden, heette de deelnemers welkom en nam hen kort mee in het jubileum van het Leeratelier Positieve Gezondheid. “Begonnen in de coronaperiode, bleek al snel dat er behoefte was aan een community om kennis te delen en elkaar te inspireren rond Positieve Gezondheid. De bijeenkomsten liepen als een trein, met een mooie samenstelling van deelnemers uit verschillende domeinen en met wisselende thema’s.”

Het thema van het tiende Leeratelier, bij Hogeschool Leiden, was ‘Gen Z en Positieve Gezondheid’. Als spreker was Eveline Crone uitgenodigd, hoogleraar Ontwikkelingsneurowetenschap in de Maatschappij aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en auteur van onder meer de boeken ‘Het puberende brein’ en ‘Generatie Zelfvertrouwen’.

Vanuit het Erasmus SYNC lab doet Crone met haar team onderzoek naar de ontwikkeling van het puberbrein. “Vragen die ons bezighouden zijn hoe het met jongeren gaat, waar dat door komt en wat de jongeren van nu kenmerkt, zodat ze zo goed mogelijk kunnen opgroeien. Ik denk dat Generatie Z niet zozeer anders is dan andere generaties, maar deze jongeren hebben wel met andere uitdagingen te maken.”

Ontwikkeling van de hersenen

Crone ging als eerste in op de hersengroei van kinderen en jongeren, om hun ontwikkeling te kunnen doorgronden. “Tussen de 5 en 8 jaar heb je de meeste hersencellen van je hele leven. Daarna is er een fase van snoei, een efficiëntieslag. Hersencellen die je veel gebruikt groeien en andere verdwijnen.” Deze ontwikkeling gaat echter niet even snel in alle hersengebieden, gaf Crone aan. In de frontale cortex gaat dit langzamer en loopt de ‘snoei en groei’ door totdat je ongeveer 25 jaar bent. De frontale cortex is betrokken bij cognitieve en emotionele functies als beslissingen nemen, plannen, sociaal gedrag en impulsbeheersing. “Ook de verbinding tussen hersencellen neemt toe tot ongeveer 25 jaar”, aldus Crone.

Deze verschillen in groei in de hersengebieden zie je terug in de gevoelens van jongeren, vervolgde Crone. “Op 10-jarige leeftijd nemen de gevoelens van kracht af bij kinderen. Tot die tijd hebben ze een beetje onrealistisch beeld van zichzelf. Vanaf 10 jaar nemen zaken als spanning en depressie toe, wat zich stabiliseert rond de 25 jaar.”

Mentale gezondheidsklachten onder jongeren

Jongeren van nu zijn niet anders dan voorheen, maar het is wel een uitdaging om op te groeien in deze tijd, aldus Crone. “De covidpandemie had veel impact, net als de zorgen over het klimaat of de toename van sociale ongelijkheid. Vroeger waren er ook crises, maar ze volgen elkaar nu snel op, wat ook geldt voor technologische veranderingen.”

Er is een gestage toename in mentale gezondheidsklachten onder jongeren. “Daar maken we ons zorgen over en we willen weten hoe dat komt. Wat we in elk geval weten, is dat slaaptekort en middelengebruik mentale gezondheidsklachten verergeren. Anderzijds maakt ‘verbonden voelen’ en ‘bijdragen’ het beter."

Jongeren als veranderaars van de samenleving

Dat laatste biedt kansen, aldus de hoogleraar. “Jongeren zijn niet alleen de dupe van de uitdagingen, maar ook de oplossing. Uit onderzoek blijkt dat het helpen van vrienden piekt tussen de 15 en 20 jaar. De behoefte om te kunnen bijdragen piekt tussen de 20 en 24 jaar, terwijl de kansen die jongeren in deze fase ervaren juist relatief laag ligt. Het is dan ook niet vreemd dat je deze leeftijdsgroep veel ziet bij demonstraties.”

De oplossingen van jongeren zijn vaak heel creatief, betoogde Crone. “Het is belangrijk dat we, ook vanuit de wetenschap, echt iets met hun input en suggesties doen. En dat we hen helpen om zelf acties te ondernemen.” Als voorbeelden uit de praktijk haalde Crone het organiseren van een klimaatchallenge of een kledingruilfestival aan.

De hoogleraar benoemde drie manieren voor jongeren om een game changer te zijn: ‘ontdekken’, ‘vriendschappen’ en ‘impact’. “Aan ontdekken kun je bijvoorbeeld invulling geven door sport of activiteiten in de wijk. Bij vriendschappen kan het gaan om het helpen van anderen of het bieden van emotionele steun. Bij impact gaat het vooral om het maken van een verschil in een bepaalde situatie. Je hoeft overigens niet per se een veranderaar te zijn, iedereen heeft zijn of haar eigen rol.”

Positieve insteek

De deelnemers aan het Leeratelier pakten vervolgens hun eigen rol in drie workshoprondes. De verschillende tafels kwamen overeen met de zes dimensies van Positieve Gezondheid, waarbij de deelnemers een koppeling maakten met Generatie Z. Er was volop uitwisseling van kennis en ervaringen en de workshops maakten bij sommige deelnemers veel los. “Ik kwam met veel spanning in mijn lijf bij dit Leeratelier, maar bij het opschrijven van mijn veranderwens voelde ik veel gebeuren”, aldus een van hen bij de terugkoppeling van de workshops. “Ik heb gehuild en voel nu al veel meer ruimte in mijn hoofd.” Een deelnemer die aangaf grootmoeder te zijn, merkte op dat de opgedane kennis relevant is voor alle leeftijden, ook voor ouderen. Weer iemand anders zei: “De mentale gezondheid van jongeren is een grote uitdaging, maar ik vind het bijzonder dat we dit onderwerp positief hebben ingestoken tijdens dit Leeratelier.”

Alliantie Positieve Gezondheid Zuid-Holland Noord

Aan het einde van het Leeratelier vestigde Lotte Coenen de aandacht op de Alliantie Positieve Gezondheid Zuid-Holland Noord. Coenen, vanuit Hecht GGD Hollands Midden en Cinthya de Vaal vanuit Reos, vertelden dat er sinds 2020 al 29 partners zijn aangesloten. Dit zijn organisaties uit welzijn en zorg, gemeenten en Zorg en Zekerheid als zorgverzekeraar.

De Alliantie biedt een platform voor inwoners, beroepskrachten, beleidsmakers en bestuurders om met elkaar in verbinding te komen, inzichten uit te wisselen en samen te leren en te doen. De Alliantie organiseert ook ontmoetingen en bijeenkomsten, waaronder het Leeratelier, rond Positieve Gezondheid. Coenen: “We hopen dat de Alliantie een bijdrage levert zodat alle inwoners in Zuid-Holland Noord Positieve Gezondheid ervaren.” Leeratelier in 2025 In 2025 vindt er weer een Leeratelier plaats. De eerstvolgende fysieke bijeenkomst is gepland op donderdag 12 juni. Noteer deze datum alvast in je agenda!

Leeratelier Positieve Gezondheid

Het Leeratelier Positieve Gezondheid is een initiatief van de Alliantie Positieve Gezondheid Zuid-Holland Noord in samenwerking met de Werkplaats Sociaal Domein Den Haag en Leiden. Dit initiatief staat open voor (zorg- en welzijns)professionals, beleidsmakers, bestuurders en inwoners uit de regio Zuid-Holland Noord, die gestart zijn en/of werken vanuit het gedachtegoed Positieve Gezondheid. Het doel van dit Leeratelier is om van elkaar te leren en zo elkaar te versterken.