In Nederland belandt gemiddeld elke vijf minuten (!) een oudere op de spoedeisende hulp vanwege een val. Valpreventie is daarom enorm belangrijk en veel zorgverleners zetten daarop in. Mirjam Pijnappels, professor in Mobility in Ageing Amsterdam UMC houdt een pleidooi voor minder focus op vallen. De aandacht moet juist meer gericht zijn op bewegen. “De kwaliteit van bewegen is het belangrijkst. Beter bewegen leidt tot minder vallen en langer behoud van zelfstandigheid.”.
Pijnappels: “We worden ons steeds meer bewust wat de goede effecten zijn van beweging. Maar we moeten ons ertoe zetten om te bewegen. Van nature zijn mensen lui. Te lang achtereen zitten is funest. Als je langer dan een half uur zit worden je spieren niet meer geprikkeld om zich te blijven onderhouden. Bovendien wordt het bloed minder door je lichaam gepompt wat negatieve gevolgen heeft voor je stofwisseling. Dit verhoogt bijvoorbeeld de kans op diabetes, botontkalking en hartproblemen. De negatieve effecten van zitten zijn daarom groot, vooral bij ouderen.’
Kwaliteit van bewegen is van belang
Zorgprofessionals hebben volgens de hoogleraar een taak om mensen bewust te maken dat meer bewegen goed is. Daarbij heeft ze het niet alleen over meer bewegen, maar vooral over de kwaliteit van bewegen. Zij doet onderzoek naar de kwaliteit van bewegen: “Beter bewegen leidt tot minder vallen en langer behoud van zelfstandigheid”, licht ze toe. Hoe stabieler je loopt, hoe beter je met obstakels op je pad kunt omgaan. Het gaat er dus niet alleen om hoevéél je beweegt, maar ook om de loopvaardigheid, dus hoe ‘lekker je beweegt’.
Individueel trainingsplan
Pijnappels pleit voor het trainen van balans, fysieke kracht en fysieke activiteiten. “Dat moet bij ouderen in de juiste volgorde. Om een individueel trainingsplan te maken, moet je weten wat iemand kan, maar ook hoe iemand in het dagelijks leven beweegt. Soms moet je eerst kracht oefenen, voordat mensen meer gaan wandelen. Voor kwetsbare ouderen is het goed om misschien eerst onder begeleiding te oefenen, zodat je weet waar de zwakke schakels liggen en daarmee kunt beginnen.”
Selecteer groepen met het grootste risico op letsel
“Met de hele keten kun je samen kijken bij welke groep het letselrisico het grootst is. De huisarts en praktijkondersteuner kunnen deze groep mensen selecteren. Dit zijn bijvoorbeeld ouderen met osteoporose of ouderen met een hoog medicatiegebruik. Ook de visus en problemen met de evenwichtsorganen zijn factoren die het valrisico verhogen.”
Multifactoriële aanpak
Ketenpartners kunnen vervolgens gezamenlijk zorgen voor een aanpak die rekening houdt met deze factoren, een zogeheten multifactoriële aanpak. De hoogleraar benadrukt het belang van lang lopende, dus niet-tijdelijke initiatieven.
Goed uitvoerbare bewegingsadviezen
Mirjam Pijnappels noemt een aantal beweegadviezen die zorgprofessionals aan ouderen kunnen geven om de kwaliteit van bewegen te verbeteren. Deze oefeningen kunnen heel gemakkelijk worden ingepast in het dagelijks patroon.
- Tandenpoetsen staand op één been
- Vaker opstaan tijdens tv-kijken
- Bij het uitruimen van de vaatwasser extra door de knieën gaan en weer omhoog komen
- Steptraining doen of bij het traplopen twee treden tegelijk nemen
Preventiecoalitie: zorg en sociaal domein werken samen
Amstelveen en Zorg en Zekerheid zijn gestart met de Preventiecoalitie Valpreventie Amstelland. De samenwerking tussen de gemeente en de zorgverzekeraar is op 4 oktober geformaliseerd officieel van start gegaan met de ondertekening van een intentieverklaring. Hierbij ligt de focus op bewegen in plaats van op vallen.
De intentie van de Preventiecoalitie is om iedere oudere in de gemeente een passend aanbod te doen. Dit kan zowel als het nodig is (para)medische zorg zijn, maar in ieder geval in als een combinatie met meer bewegen of het sociale domein. Het resultaat is een zo hoog mogelijke kwaliteit van leven en een zo goed mogelijke gezondheid, over langere tijd.
Reos adviseur Monica van Papendrecht is preventiecoalitie regisseur en stuurt alle partijen aan die betrokken zijn bij de preventiecoalitie. Zij voert regie over de invulling en uitvoering van de pilot die binnenkort van start zal gaan in de wijken Bankras/Kostverloren en Westwijk.
Meer weten over de Preventiecoalitie? Neem contact op met Monica van Papendrecht.
Wat kan Reos voor u betekenen in uw zorg voor ouderen?
In haar rol van onafhankelijke partner verbindt Reos alle partijen en adviseert bij het ontwerpen van een gezamenlijke visie en gestroomlijnde ketenaanpak- en ketenafspraken. Met als resultaat: een goed afgestemd ketenaanbod en een multidisciplinaire ketensamenwerking. De juiste zorg, op het juiste moment, door de juiste (zorg)professional. Dát is het uiteindelijke doel. Reos adviseurs geven advies over het organiseren van samenwerking en helpen bij het opzetten van samenwerkings- en netwerkvormen.