Regio: Zuid-Holland Noord
Preventie Onbedoelde Zwangerschappen (POZ) (afgerond)
Financier:
ZonMw
Samenwerkingspartners:
Gemeenten Leiden en Alphen aan den Rijn, TNO, GGD/JGZ Hollands Midden, LEO, VSO Prisma, Resonans Leystede, Rijnstroom college, AWPG, Stichting Centering Healthcare, Soa Aids Nederland en ExpEx.
Laatst bijgewerkt:
Oktober 2025
Dit project richtte zich op het versterken van de weerbaarheid bij leerlingen op het VSO en MBO. Het doel was om onbedoelde zwangerschappen te voorkomen. Het beoogde resultaat van het project was het realiseren van een integrale preventieve aanpak op dit thema, volgens de Gezonde School-aanpak. Om dit te bewerkstelligen, was de totstandkoming van een structurele, lokale samenwerking tussen betrokken partijen (onderwijs, GGD, gemeenten) essentieel. Zij werkten samen aan preventieve inzet zodat leerlingen de juiste kennis en handvatten kregen om bewuste keuzes te kunnen maken.
Wat was onze opdracht?
Onze rol als projectleider bestond uit het coördineren en faciliteren van samenwerking tussen de verschillende samenwerkingspartners. Als projectleider waren wij verantwoordelijk voor de voortgang van de resultaten van het project en bewaakten we het tijdspad van het project. Afstemming met samenwerkingspartners, het organiseren van leernetwerkbijeenkomsten en het verzorgen van communicatie rondom het project waren enkele taken.
Wat heeft het project opgeleverd?
In een viertal jaarcycli werkten we toe naar een evidence- en practice-based integrale aanpak onbedoelde zwangerschap voor het vso en mbo. De evaluatie en leerervaringen van een cyclus zijn gebruikt om verder te prioriteren en doelen (bij) te stellen. De belangrijkste inzichten zijn als volgt:
- Leerlingen en studenten beschikken na afloop over aantoonbaar meer kennis van soa’s.
- Activiteiten worden positief gewaardeerd (gemiddeld rapportcijfer: 6,8; spellen 8,1; vragenuur 7,4).
- De toepassing van de Gezonde School-aanpak is in de loop der jaren verbeterd.
- Begeleiding door de GGD, inclusief scholing, blijkt essentieel voor succesvolle implementatie.
- Er is meer ruimte ontstaan voor gesprekken over seksuele gezondheid en de rol van ouders.
- Aandacht voor seksuele diversiteit en weerbaarheid is noodzakelijk: 15% van de jongeren identificeert zich als niet-heteroseksueel; 56% heeft een relatie (gehad).
- Het werken in teamverband draagt bij aan continuïteit bij personele wisselingen.
- Er is behoefte aan uitbreiding van het netwerk en doorontwikkeling van de toolbox naar het regulier voortgezet onderwijs.
Daarnaast zijn vanuit het leernetwerk een aantal producten ontwikkeld:
De toolbox Preventie Onbedoelde Zwangerschap
De Toolbox POZ is een praktisch instrument voor onderwijsprofessionals in het vso en mbo. De toolbox bevat onder andere:
✔ Lesprogramma’s, werkvormen en voorlichtingsactiviteiten
✔ Tips voor professionals
✔ Handvatten voor signalering en het ontwikkelen van schoolbeleid
✔ Inspirerende ervaringsverhalen van leerlingen, docenten en zorgprofessionals
De materialen sluiten aan bij de vier pijler van de Gezonde School-aanpak en zijn direct inzetbaar.
🎬 Bekijk ook de introductievideo: Instructievideo toolbox
📦 Ga direct naar de toolbox: Toolbox POZ.
Inzichten uit het leernetwerk
Naast het onderzoek is in de regio een leernetwerk opgezet, waarin onderwijs, beleid, zorg en onderzoek hebben samengewerkt.
Wat werkte goed:
- Groeiende samenwerking op inhoud, taakverdeling en zichtbaarheid
- Actieve werkgroepen en betrokkenheid bij besluitvorming
- Lokaal netwerk opgebouwd met samenwerking vanuit verschillende invalshoeken
Aandachtspunten:
- Noodzaak tot heldere rolverdeling en gedeelde verantwoordelijkheid
- Structurele borging van samenwerking vereist langdurige inzet
Het leernetwerk blijft voortbestaan onder regie van de GGD Hollands Midden
Het volledige document met geleerde lessen is hier te downloaden.
Wil je zelf aan de slag met het starten van een nieuw leernetwerk? Hier vind je een handreiking voor samenwerken in een leernetwerk.
Tijdlijn
Welke stappen zijn er gezet?
Q2 2021 - Q2 2022
Fase 1: ontwikkeling en uitvoering van het actieplan.
Q2 2022 - Q2 2023
Fase 2: verbetercycli integrale aanpak – ronde 1 via PDCA-cyclus.
Q2 2023 - Q2 2024
Fase 3: verbetercycli integrale aanpak – ronde 2 via PDCA-cyclus
Q4 2024 - Q2 2025
Fase 4: uitkomstevaluatie en oplevering Toolbox POZ.
Q1 2025 - Q2 2025
Afronding en borging van het project.
Projecten voor de wijk
